U ulici cara Dušana broj 10, nalazi se najstarija kuća u Beogradu. Ova građevina smeštena je u blizini Zoološkog vrta na Dorćolu, najstarijem delu prestonice, i svedoči o bogatoj istoriji koju ovaj deo grada u sebi nosi.
Iako potiče još iz 18. veka, ova zgrada nije jedina koja u sebi nosi dugu tradiciju. „Trenutno na području grada postoji jos jedna malo starija kuća od ove u cara Dušana 10, a to je kuća u Zemunu. Ona je specifična i po tome što se u njoj nekada nalazila kafana „Beli medved“. Međutim, ono što je u geografskom i administrativnom smislu, tada u 18. veku, činilo Beograd jeste svakako kuća na Dorćolu“, kaže Saša Mihajlov, istoričarka umetnosti.
Ova kuća, predstavlja jednu od najstarijih baroknih transformacija Beograda tokom prve polovine 18. veka. Samim tim, ona je jedini očuvani stariji stambeni prostor na području grada, do današnjeg dana.
„Bila je to jedna od prvih baroknih građevina koja je podignuta na novoj regulaciji, u tada glavnoj beogradskoj čaršiji. Zbog svih njenih karakteristika, istorijskih i arhitektonskih, urbanističkih, kulturnih, ali i zbog same činjenice da ona predstavlja jedno od svedočanstava tog urbanog razvoja Beograda, ona je 1977. proglašena za spomenik kulture“, priča Saša Mihajlov, i podseća da su pre toga brojna obimna istraživanja vršena u budimpeštanskim i bečkim arhivama, koje su obavljali stručni saradnici Zavoda za zaštitu spomenika.
Izgradnja građevine, trajala je od 1724. do 1727. godine za vreme austrijske vladavine Beogradom. Saša Mihajlov, istoričarka umetnosti, objašnjava da je kuća podignuta kao jedna u nizu sedam objekata, koji su imali za cilj da obnove i ojačaju Kalemegdansko utvrđenje.
„Kuću je podigao Elijas Flajšman, remenarski zanatlija, i član ondašnjeg opštinskog veća, koji se u Beograd doselio nakon austrijskog osvajanja grada 1717. godine. Ona je, za razliku od mnogih drugih građevina u tadašnjem Beogradu, preživela ponovni dolazak Turaka 1739. godine i evo opstala više od dva i po veka.“
Građena je od čvrstog i kvalitetnog materijala, a jedan od graditelja bio je švajcarski inženjer i pukovnik austrijske vojske Nikola Doksat de Morez.
„Njena prvobitna namena, stambeno poslovnog prostora, očuvana je do dana današnjeg. Sam konstruktivni sklop i podela prostora, u podrumu i prizemlju, sačuvani su u svom originalnom obliku, dok je sama kompozicija fasade doživela izvesne prepravke. One su najvidljivije u nestanku karakterističnih baroknih frontona nad prozorima sprata“, kaže Mihajlova.
Jedna od osnovnih karakteristika najstarije očuvane kuće u Beogradu jeste podrum koji se proteže dužinom celog placa. On je napravljen lučno sa svodovima, a najviša tačka podruma je četiri metara. Saša Mihajlov, istoričarka umetnosti, opisuje dalju istoriografiju građevine, i zanimljivosti vezane za podrum ove kuće.
„U podrumu ove zgrade nalaze se zazidani hodnici, koje savremeni istraživači beogradskog podzemlja pokušavaju da dovedu u vezu sa strateškim podzemnim komunikacijama u donjem delu tvrđave. Obzirom na važnost koju je ona imala za odbranu čitavog austrijskog carstva, i značajnom broju laguma na tvrđavi i savskoj padini, ovakva pretpostavka mogla bi se smatrati opravdanom.“
Do polovine 1950. godine u prizemnom delu je bila prodavnica. U podrumu se nalazila tekstilna radionica „Narodni heroj Anđa Ranković“, iz koje je kasnije nastao tekstilni gigant „Beko“. Danas se u prizemlju ove zgrade nalaze staklorezačka radnja i pekara. Ispred zgrade je tramvajska stanica na linijama 2, 5 i 10, a u unutrašnjosti kuće tradicija duga više vekova.
