Donešene konkretne mere finansijskih podsticaja proizvodnje električne energije korišćenjem obnovljivih izvora energije u Srbiji

Vlada Republike Srbije je početkom decembra 2009 godine (Službeni glasnik Republike Srbije 99/2009 od 11.12.2009), u skladu sa Zakonom o energetici donela uredbu o merama podsticaja za proizvodnju električne energije korišćenjem obnovljivih izvora energije i kombinovanom proizvodnjom električne i toplotne energije, kojom se bliže propisuju mere podsticaja za proizvodnju električne energije korišćenjem obnovljivih izvora energije i za otkup te energije.

Tako se ovim aktom definše tzv. Feed-in tariff, balansiranje i očitavanje, preciziraju energetski objekti koji proizvode električnu energiju iz obnovljivih izvora, uređuje sadržina ugovora o otkupu električne energije po merama podsticaja, kao i naknada troškova kupcu tako proizvedene energije.

Definicije energetskih objekata koji proizvode energiju na ovaj način

U uredbi se pod terminom “obnovljivi izvori energije” podrazumevaju izvori energije koji se nalaze u prirodi i obnavljaju se u celosti ili delimično, posebno energija vodotokova, vetra, neakumulirana sunčeva energija, biomasa, geotermalna energija, biogoriva, biogas, sintetički gas, deponijski gas, gas iz postrojenja za tretman kanalizacionih voda i otpadnih voda iz prehrambene i drvno-prerađivačke industrije koji ne sadrže opasne materije.

“Hidroelektrane na postojećoj infrastrukturi” su hidroelektrane koje koriste već postojeću branu kojom upravlja neko javno preduzeće i hidroelektrane izgrađene na cevovodima namenjenim dovodu sirove vode na preradu u fabrike vode

”Elektrane na biogas” jesu elektrane koje koriste gas nastao iz ostataka u poljoprivredi (tečni stajnjak i izmet sa stočarskih i živinarskih farmi), iz biomase, iz ostataka biomase nastalih primarnom preradom poljoprivrednih proizvoda, a koje ne sadrže opasne materije, ostatke i delove životinja.

“Elektrane na deponijski gas” jesu elektrane koje koriste gas nastao na komunalnim deponijama ili gas nastao u postrojenjima za tretman komunalnih otpadnih voda.

“Elektrane sa kombinovanom proizvodnjom na postojećoj infrastrukturi” jesu revitalizovane stare elektrane sa kombinovanom proizvodnjom na fosilna goriva koje su pre revitalizacije bile u pogonu najmanje 25 godina i rekonstruisane stare elektrane sa kombinovanom proizvodnjom na fosilna goriva koje pre rekonstrukcije nisu bile u pogonu najmanje pet godina bez obzira na prethodno vreme provedeno u pogonu;

“Elektrana”, u smislu ove uredbe, jeste postrojenje za proizvodnju električne energije ili za kombinovanu proizvodnju, sa jednom ili više proizvodnih jedinica, i to:
1) hidroelektrane instalisane snage do 10 MW;
2) elektrane instalisane snage do 10 MW koje u procesu proizvodnje koriste samo biomasu ili biomasu u kombinaciji sa nekim dopunskim fosilnim gorivom, ukoliko energetska vrednost korišćene biomase na godišnjem nivou čini najmanje 80% ukupne primarne energije;
3) elektrane koje električnu energiju proizvode koristeći obnovljive izvore energije osim biomase, ukoliko u procesu proizvodnje energetska vrednost korišćenih obnovljivih izvora energije na godišnjem nivou čini najmanje 90% ukupne primarne energije, s tim da je dopunsko gorivo neko od fosilnih goriva, biomasa ili otpad;
4) elektrane za kombinovanu proizvodnju instalisane snage do 10 MW koje koriste obnovljive izvore energije, fosilna goriva ili fosilna goriva u kombinaciji sa nekim obnovljivim izvorom energije;
5) elektrane koje koriste separisanu biorazgradljivu frakciju komunalnog otpada (u daljem tekstu: otpad) instalisane snage do 10 MW,

dok je “Povlašćeni proizvođač” strana koja obavlja delatnost proizvodnje električne energije i koji je aktom nadležnog organa stekao status povlašćenog proizvođača;

Mere podsticaja - otkupne cene

Mere podsticaja, u smislu ove uredbe, obuhvataju otkupne cene prema vrsti elektrane u kojoj se proizvodi električna energija korišćenjem obnovljivih izvora energije i prema instalisanoj snazi (R) izraženoj u MW.

Vrsta elektrane i instalisana snaga određuju se aktom o sticanju statusa povlašćenog proizvođača električne energije.

Otkupne cene, izražene u evrocentima po kilovat-satu (c€/1kWh), iznose:

Otkupna cena električne energije iz elektrane za kombinovanu proizvodnju koja koristi prirodni gas kao gorivo, koriguje se pri svakoj promeni cene prirodnog gasa za prodaju energetskim subjektima za trgovinu na malo prirodnim gasom za potrebe tarifnih kupaca koja ne uključuje troškove korišćenja transportnog sistema za prirodni gas kod Javnog preduzeća „Srbijagas” Novi Sad po tarifnom stavu „energent”.

Korekcija otkupne cene za elektrane sa kombinovanom proizvodnjom na prirodni gas vršiće se od prvog dana narednog meseca u odnosu na mesec u kome je došlo do promene cene prirodnog gasa za prodaju energetskim subjektima za trgovinu na malo prirodnim gasom za potrebe tarifnih kupaca koja ne uključuje troškove korišćenja transportnog sistema za prirodni gas kod Javnog preduzeća „Srbijagas” Novi Sad po tarifnom stavu „energent”.

Ko polaže pravo na korišćenje podsticajnih mera?

Pravo na mere podsticaja utvrđene ovom uredbom za električnu energiju proizvedenu u elektranama koje koriste neakumuliranu sunčevu energiju ograničava se na ukupno instalisanu snagu u tim elektranama do 5 MW.

Pravo na mere podsticaja utvrđene ovom uredbom za električnu energiju proizvedenu u elektranama koje koriste vetar ograničava se na ukupno instalisanu snagu u tim elektranama do 450 MW.

Pored povlašćenih proizvođača, pravo na mere podsticaja utvrđene ovom uredbom mogu steći i povlašćeni proizvođači za električnu energiju proizvedenu u elektranama na vetar ukupno instalisane snage koja je jednaka količini od 10% kapaciteta za proizvodnju električne energije koje izgradi javno preduzeće za proizvodnju, distribuciju i trgovinu električne energije u periodu važenja ove uredbe.

Povlašćeni proizvođač ima pravo na mere podsticaja koje važe u trenutku podnošenja zahteva za sticanje ili obnovu statusa povlašćenog proizvođača.

Finansije, ugovori

Kupac otkupljuje električnu energiju od povlašćenog proizvođača električne energije koji ispunjava uslove iz ove uredbe po definisanim cenama u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu Narodne banke Srbije na dan ispostavljanja fakture.

Prava i obaveze kupca i povlašćenog proizvođača, uređuju se ugovorom, koji se zaključuje u pismenoj formi, na period od 12 godina, u skladu sa Zakonom o energetici, zakonom kojim se uređuju obligacioni odnosi, Opštim uslovima za isporuku električne energije, pravilima rada distributivnog, odnosno prenosnog sistema, propisima kojima se bliže određuju uslovi za sticanje statusa povlašćenog proizvođača i kriterijumi za ocenu ispunjenosti tih uslova i ovom uredbom.

Povlašćeni proizvođač uz zahtev za zaključenje ugovora, kupcu dostavlja rešenje o sticanju statusa povlašćenog proizvođača.

Kupac je dužan da u roku od 30 dana od dana podnošenja pismenog zahteva iz stava 3. ovog člana, zaključi ugovor sa povlašćenim proizvođačem, ako su ispunjeni uslovi iz ove uredbe.

Povlašćeni proizvođač ima pravo da raskine ugovor pre isteka roka na koji je zaključen o čemu pismeno obaveštava kupca. Ugovor se smatra raskinutim istekom tridesetog dana od dana kada kupac primi pismeno obaveštenje.

Ugovor raskinut na ovaj način od strane povlašćenog proizvođača koji električnu energiju proizvodi u elektranama, ne može biti ponovo zaključen.

Model ugovora priprema kupac i dostavlja ga ministarstvu nadležnom za poslove energetike, radi davanja saglasnosti.

Usluge balansiranja i očitavanja električne energije

Povlašćeni proizvođač koji je zaključio ugovor pripada balansnoj grupi kupca i ne plaća kupcu naknadu za usluge balansiranja.

Očitavanje električne energije kod povlašćenog proizvođača koji električnu energiju proizvodi u elektrani, svakog prvog u mesecu obavlja, bez naknade, energetski subjekt koji vrši očitavanje električne energije, zavisno od toga na čiju mrežu je elektrana priključena i najkasnije do 5. u mesecu dostavlja očitane podatke za prethodni mesec povlašćenom proizvođaču i kupcu.

Energetski subjekt koji vrši očitavanje električne energije obavezan je da pre zaključenja ugovora između povlašćenog proizvođača i kupca izvrši, očitavanje početnog stanja brojila i to u roku od tri dana od dana dostavljanja zahteva od strane povlašćenog proizvođača ili kupca i da očitane podatke dostavi povlašćenom proizvođaču i kupcu.

Naknada troškova za kupovinu električne energije

Kupac ima pravo na naknadu troškova za kupovinu električne energije od povlašćenih proizvođača i za balansiranje rada povlašćenih proizvođača koji koriste mere podsticaja po ovoj uredbi.

Iznos troškova određuje se na osnovu energetskih veličina iskazanih u Energetskom bilansu Republike Srbije.

Naknada troškova kupca za kupovinu električne energije od povlašćenih proizvođača u narednoj godini, određuje se kao zbir proizvoda planiranih ukupnih proizvodnji iz pojedinačnih vrsta elektrana i otkupnih cena, umanjenih za prosečnu prodajnu cenu električne energije energetskog subjekta koji obavlja delatnost trgovine električnom energijom radi snabdevanja tarifnih kupaca, određenu u skladu sa metodologijom za određivanje tarifnih elemenata za obračun cena koju je utvrdila Agencija za energetiku, gde se u obračun ne uključuje proizvodnja povlašćenih proizvođača.

Iznos sredstava potrebnih za pokrivanje troškova balansiranja rada povlašćenih proizvođača određuje se kao proizvod godišnjih troškova sistemskih usluga kupca i količnika očekivane ukupne instalisane snage povlašćenih proizvođača koji koriste mere podsticaja i ukupne instalisane snage proizvodnih kapaciteta pod faktičkom upravom kupca.

Planiranu ukupnu naknadu za narednu godinu kupac utvrđuje kao zbir iznosa sredstava, koji se koriguje za razliku zbira ostvarenih troškova kupca po osnovu kupovine električne energije od povlašćenih proizvođača i ostvarenih troškova njihovog balansiranja i zbira ostvarenih prihoda kupca od naknade troškova za kupovinu električne energije od povlašćenih proizvođača i za balansiranje rada povlašćenih proizvođača tokom prethodne godine i posebno ih iskazuje u godišnjem programu poslovanja.

Troškovi koje kupac ima za kupovinu električne energije od povlašćenih proizvođača i za balansiranje rada povlašćenih proizvođača nadoknađuju se kroz prodaju električne energije tarifnim kupcima.

Kupac je dužan da do kraja oktobra svake godine ministarstvu nadležnom za poslove energetike i Agenciji za energetiku podnese izveštaj o prihodima od naknade i od prodaje električne energije otkupljene od povlašćenih proizvođača, kao i o troškovima otkupa i balansiranja proizvodnje povlašćenih proizvođača, ostvarenim u tekućoj godini.

Kada treba formirati ugovor?

Kupac će u roku od 60 dana od dana stupanja na snagu ove uredbe, pripremiti i dostaviti ministarstvu nadležnom za poslove energetike model ugovora.