Toranjske dizalice prvenstveno se koriste za montažu zgrada. Razlog za niži stepen primene toranjskih dizalica pri montaži hala je velika površina ovih objekata sa relativno malo teških elemenata. Javljaju se još potrebe za brzim prelaskom sa objekta na objekat i gradilišta na gradilište dizalica što je za toranjske dizalice dosta teško. Ali toranjske dizalice se mogu koristiti za transport materijala pri izradi teških montažnih elemenata na gradilištu.
Pored vrlo bitne karakteristike - nosivosti (momenat nosivosti - moć nošenja) zadržaćemo se na podeli toranjskih dizalica prema drugim morfološkim karakteristikama značajnih za uspešnu primenu i mogućnosti za rad u konkretnim uslovima.
Momenat nosivosti savremenih toranjskih dizalica kreće se i do 4600kNm sa tendencijom daljeg povećanja. Morfološke karakteristike toranjskih dizalica na osnovu kojih je izvršena njihova klasifikacija data na slici 2.14 su:
- Vrsta strele;
- Način produženja tornja;
- Obrtanje tornja;
- Način oslanjanja.
Slika 2.14.
Mogućnosti dejstva toranjskih dizalica u osnovi i vertikalnom smislu dat je na slici 2.15.
Slika 2.15.
Postupak proračuna toranjskih dizalica
Različita konstrukcija toranjskih dizalica (horizontalna ili kosa strela) utiče na proračun i izbor, ali postupak proračuna kod toranjskih dizalica je jednostavniji nego kod samohodnih i odnosi se na sledeće zajedničke parametre:
- dohvat (potrebna dužina strele),
- nosivost na određenom radijusu,
- visina tornja.
Karakteristike toranjske dizalice pri montaži elemenata date su na slici 2.16. gde su:
L - dužina strele toranjske dizalice
r - max radijus montaže datog elementa
VNO -max visina objekta koji se montira
v - max visina elementa koji se montira
t - uređaj za zahvatanje elementa pri montaži (užad, traverze ...)
e - min udaljenje kuke od strele toranjske dizalice
VT - visina tornja dizalice (udaljenje donje ivice strele od tla)
G -težina montažnog elementa.
Slika 2.16.
Potrebni dohvat toranske dizalice zavisi od:
- konfiguracije objekta
- položaja dizalice u odnosu na objekat
- mesta zahvata elementa (pogon za prefabrikaciju, skladište, transportno sredstvo)
- položaj elementa u konstrukciji.
Na osnovu šeme montaže određuje se maksimalni radijusi (ri) podizanja svih vrsta montažnih elemenata i na osnovu toga maksimalna potrebna dužina strele (L). Potrebna nosivost toranjske dizalice određuje se na osnovu težine elemenata (Gi) i njihovih max radijusa (ri).
Kao u kod samohodnih dizalica podaci o nosivosti dati su za ograničen broj mogućih radij usa posmatrane dizalice, to se pojavljuje potreba za podacima o nosivosti na radijusima koji se nalaze između datih podataka. Mogući oblik dijagrama nosivosti kod toranjskih dizalica dat je na slici 2.6., a iznalaženje nosivosti toranjske dizalice na radijusima koji su između dath može se sprovesti takođe kao kod samohodnih dizalica primenom obrazaca 2.5 do 2.7. Upoređenjem nosivosti toranjske dizalice na određenim radijusima i težine elemenata koji se montiraju vrši se odabir dizalica koje mogu izvršiti montažu.
Bitan parametar kod toranjskih dizalica je i visina tornja koja zavisi od maksimalne visine objekta, maksimalne visine montažnog elementa, uređaja za zahvatanje i min udaljenja kuke od strele dizalice. Usvajanje minimalne potrebne visine tornja dizalice ostvaruje se minimalno vreme montaže dizalice i smanjuju negativni uticaju na dizalicu (vetar i si.). Izgled dela prospekta za toranjske dizalice dat je na slici 2.17.
Slika 2.17.
