Arhitektura i konstrukcija doživele su svoju transformaciju kroz vreme i razvile se u dve posebne oblasti. Tokom razvoja industrije i tehnologije standardizacije elemenata, nastao je jaz između arhitekture i inženjerstva, s tim da je arhitektura počela više da se vezuje za oblast umetnosti i vizuelne estetike. Pitanje koje se odnosi na savremenu gradnju jeste: gde nestaje ili nastaje arhitektura između utilitarne forme, jasne funkcionalne standardizacije, energetski odgovorne gradnje i urbane administracije?
Konstrukcija arhitekture i arhitektura konstrukcije čine jednu celinu koja dobija novu dimenziju značenja kada je u pitanju projektovanje drvenih struktura. Drvo predstavlja jedinstven građevinski element koji svojom biološkom strukturom, površinskom teksturom i mogućom geometrijom elemenata definiše karakter prostora. U tradiciji gradnje drvo ima važnu ulogu i na osnovu svojih bioloških, mehaničkih i fizičkih svojstava, ima preduslov da se dalje razvija u skladu sa arhitektonskom praksom i savremenom filozofijom gradnje prostornih struktura.
 |
|
Drvo se razvilo u inovativan građevinski materijal koji povezuje savremenu arhitekturu i inženjerstvo |
Lepljeno lamelirano drvo
U odnosu na tradicionalan način posmatranja drvene konstrukcije, drvo se razvilo u inovativan građevinski materijal koji povezuje savremenu arhitekturu i inženjerstvo. Lepljeno lamelirano drvo predstavlja industrijski proizvod definisan kao element visoke tehnologije koji odgovara standardima prefabrikacije i principu jednostavnog trasporta i montaže.
U suštini lepljeno lamelirano drvo predstavlja eksperimentalno-naučno rešenje građevinske prakse nastalo tokom razvoja industrijske proizvodnje i potrebe tržišta za novim materijalom koji bi svojim svojstvima odgovarao konstruktivno-funkcionalnim zahtevima industrije. Osnovni problemi koji su uticali na strukturu LLD nosača bili su odnos geometrije elementa u odnosu na delovanje spoljašnjih mehaničkih sila, uspostavljanje statičke stabilnosti konstrukcije, težina elementa, formiranje odgovarajuće fizičko-mehaničke veze između lamela i ukrućenje celog sistema kako bi drvena struktura odgovarala zahtevima savremene gradnje.
Osnovni problem drveta jesu anizotropnost i nehomogena biološka građa koji čine drvo nepredvidim elementom arhitekture sa konstantnim radom u odnosu na uslove u prostoru (vlažnost, temperatura). Iz tog razloga je osnovna prednost lepljenog lameliranog drveta homogenizacija poprečnog preseka nosača čime se ujednačuju mehanička svojstva elementa (elastičnost, čvrstoća, tvrdoća, otpornost na habanje). Raščlanjivanjem masivne drvene grede na elemente manjeg poprečnog preseka, lamele, rešen je problem nekontrolisanog rada drveta i dobijena je mogućnost da se u toku proizvodnje uklone prirodne greške drveta (čvorovi, nepravilan tok vlakanaca, itd.). Time se takođe utiče na promišljenu redukciju drvene građe i racionalno korišćenje drvnih resursa. Proizvodnja lepljenog lameliranog drveta omogućila je da ekonomičnost materijala i racionalan rad konstrukcije postanu suština projektovanja drvenih struktura. Odnosno, lepljeno lamelirani drveni nosači čine mehanički stabilniji sistem koji zahteva mnogo manje materijala nego klasičana krovna konstrukcija (1/4 u odnosu na početnu potrebnu građu) i čija se nosivost povećala 4 puta u odnosu na masivnu drvenu gredu. Istovremeno, krovni sistem lepljenog lameliranog drveta ne predstavlja samo racionalizovanu upotrebu drvene građe, već definiše uslove da se drvena krovna konstrukcija primeni kod objekata raspona do 100 m kod javnih prostora gde proizvodnja i saobraćaj stvaraju hemijski agresivnu sredinu i gde bi primena čelika ili betonskih konstrukcija bila neadekvatna.
 |
|
Transparentnom konstrukcijom uspostavljena je vizuelna komunikacija između untrašnjosti kule i prirodnog okruženja |
KULA, Korkeasaari Zoo, Helsinki, Finska 2000-2002
Godine 1999. raspisan je internacionalni studentski konkurs sa temom drvene strukture, slobodne forme koja bi se integrisala sa specifičnim prirodnim okruženjem. Projekat je pokrenut na incijativu profesora Jan Söderlund i arhitekte Risto Huttune i realizovan je zahvaljujući saradnji između Korkeasaari Zoo u Helsinkiju i Helsinki Tehnološkog Univerziteta.
Svojim oblikom kula je definisala novu vedutu pejzaža i zahvaljujući transparentoj konstrukciji i efektu rešetkaste ljuske uspostavljena je vizuelna komunikacija između untrašnjosti kule i prirodnog okruženja. Karakteristično za rešetkaste ljuske je da su to tanke noseće konstrukcije kod kojih svi elementi ravnomerno prenose opterećnje i da se delovanje sile ne razlaže kroz linijske ravni, već se prenosi kroz ceo prostor kao sistem. Ljuske su statički neodređeni sistemi jer se sila ne može razložiti na posebne elemente i tačan proračun je moguć samo kroz prostorno modelovanje konstrukcije koja je dezintegrisana kroz linijske elemente. Primena sličnih sistema se može prepoznati kroz istoriju, prilikom gradnje arapskih zrefa (paraboličnih kuća i skloništa od trske), kod prostornih sistema gotskih katedrala gde se delovanje sila isto prenosi prostorno pomoću linijskih elemenata, i kod Gaudijeve Kripte u Koloniji Güell, Barselona (1908 – 1915) kada je primenjen metod obrnutog lanca kako bi se odredila tačna prostorna geometrija konstrukcije u odnosu na tok sila. Upravo zbog kompleksnosti sistema, metod projektovanja kroz studentske radionice je obuhvatao i empirijsko istraživanje geometrije konstruktivnog sistema lepljenog lameliranog drveta. Istraživanje strukture, detalja veza i stabilnosti, pored jasno definisanog sistema otvara mogućnost i za pronalaženje novih oblika koji bi bolje odgovorili na kompleksne uslove okruženja, arhitektonske prakse i vizuelne komunikacije u kategoriji estetike. Osnovani elementi konstrukcije su sedamdeset dve lepljeno lamelirane letve dimenzija poprečnog preseka 60x60mm čije je savijanje i uvijanje na sedam različitih principa definisano laboratorijskom studijom i istraživanjem kroz maketu u razmeru 1:5 visine 2m. Kod elemenata koji su bili teži za oblikovanje korišćena je tradicionalna metoda parenja elemenata koja se primenjuje kod brodogradnje. Primenom 600 komada zglobnih veza omogućen je optimalni rad kosntrukcije što utiče na statičku stabilnost celog sistema.
 |
|
Metod projektovanja obuhvatao i empirijsko istraživanje |
Unutrašnji i spoljašnji prostor kule su integrisani zahvaljujući transparentnoj drvenoj konstrukciji. Svojim dimenzijama i strukturom kula je postala novi reper u prostoru koji dominira u odnosu na pejzaž. O nepravilom obliku kule, profesor Jan Söderlund govori kao o projektanskom stavu o kocki i pravilnoj formi koja je izgubila svoje značenje u Zapadnoj kulturi kroz repeticiju i konstantnu primenu u praksi. Oblik i izraz konstrukcije konstantno doživljavaju svoju tranziciju kroz vreme, svoju promenu iz jednog oblika u drugi u zavisnosti od društvene kategorije i stepena razvoja tehnologije. Danas arhitektonski oblik menja odnos između utilitarne fizičke građe i poruke koju ona nosi. Organske forme postaju znak u prostoru koji upućuje na novi vid veze u savremenoj građevinskoj praksi između identiteta čoveka i odgovornosti savremene arhitekture prema prirodnom okruženju.
Umetnost građenja
Arhitektonsko projektovanje i građenje je samo jedno od metoda pomoću kojih čovek gradi životni prostor od pojedinačne stambene jedinice sve do arhitektonskog prostornog kompleksa koje smišljeno razgraničava i oblikuje prostor u odnosu na prirodu. Drvo kao konstruktivni materijal, svojom strukturom i svojstvima, arhitekturi daje poseban estetski efekat koji je izražen kroz formu, harmoniju oblika i zvuk materijala. Priča o drvetu je u potpunosti zaokružena jer pored simbolike koja postoji u gradnji drvetom, postoji i druga strana koja se odnosi na ekonomsku i ekološku opravdanost upotrebe drvene građe na veoma racionalan način. Filozofija savremene gradnje zasniva se na odgovornosti prema korišćenju prirodnih resursa i kvalitetu života koji postižemo prilikom korišćenja drveta kao materijala arhitekture i konstrukcije.
