Poslednjih godina sigurno ste videli naslove: Kopaonik dobija luksuzni rizort, Otvoren hotel sa pet zvezdica, Premijum doživljaj Kopaonika, Gradi se heliodrom sa novom garažom. Mađutim, uporedo sa luksuzom i glamurom, tu su i naslovi: Ruglo na Kopaoniku, Zbog neplanske gradnje na Kopaoniku nema vode, Fekalije se slivaju niz Nacionalni park Kopaonik.
Kopaonik (Foto: Pixabay)
Oglas
Oko jednog, barem, nema dileme – na Kopaoniku se gradi "za sve pare", piše eKapija. Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da je u avgustu prošle godine, čak 28,4% svih građevinskih dozvola od ukupno 2.843, izdala lokalna samouprava Raške.
Može li Kopaonik da podnese ubrzanu gradnju, ko kontroliše izgrađene objekte, ima li nelegalnih zgrada – istraživao je portal eKapija. U jednoj rečenici odgovor bi glasio: dok NP Kopaonik predlaže zabranu dalje gradnje, nadležni iz opštine Raška poručuju da gradnju prati unapređenje infrastrukture. Priča je, ipak, znatno kompleksnija.
Kako eKapija saznaje u NP Kopaonik, najviše se izgradilo, a i dalje se gradi u turističkim centrima koji se nalaze uz samu granicu NP Kopaonik - TC Brzeće za koji dozvole izdaje opština Brus i TC Vikend naselje za koje dozvole izdaje opština Raška.
- Zbirno, kapaciteti ova dva "manja" turistička centra već prevazilaze turističke smeštajne kapacitete u TC Kopaonik. Razlog velike ekspanzije gradnje do koje je došlo u poslednjih nekoliko godina leži pre svega u visokoj ceni kvadrata koja se postiže prilikom prodaje apartmana, ali i zbog velike posete u toku zimske turističke sezone, kaže za portal eKapija izvršni direktor za pravne i ekonomske poslove Nacionalnog parka Kopaonik Predrag Šumarac.
Kada je reč o gradnji u okviru NP Kopaonik, najviše se gradi u samom turističkom centru. Šumarac ističe da se svi objekti grade sa validnim dozvolama izdatim od Ministarstva građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture.
- Svi objekti koji se grade na planini, grade se sa validnim dozvolama. Siguran sam da je takva situacija i u TC van granica zaštićenog područja nacionalnog parka, ali kontrola gradnje takvih objekata koji se nalaze van granica nije u nadležnosti Nacionalnog park Kopaonik, podseća on.
- Što se tiče izgradnje bez dozvole ili gradnje van definisanih dimenzija i karakteristika objekta iz dobijenih dozvola, u poslednjih par godina jedini značajniji problem koji smo kao upravljači imali je sa ski bifeima kao privremenim objektima. U ovom, kao i svim ostalim slučajevima povrede članova Zakona o planiranju i izgradnji, Javno preduzeće Nacionalni park Kopaonik je redovno izveštavalo Republičku građevinsku inspekciju i nadležnog inspektora, navodi za eKapiju Šumarac.
Uprkos tome što se mahom gradi sa dozvolama, pojačana gradnja ima niz negativnih efekata na prirodu.
- Ono što predstavlja problem sa gradnjom u granicama nacionalnog parka je ubrzan tempo konstantne urbanizacije područja. To nije nešto što nacionalni park promoviše jer takav tempo urbanizacije ima niz negativnih efekata na prirodu koju štitimo i to pre svega preko zagađenja vode i zemljišta. Nacionalni park je u svom glavnom planskom dokumentu odnosno Planu upravljanja NPK za period 2020-2029 i naveo da bi u narednom periodu trebalo razmišljati o zabrani dalje gradnje osim investicionog održavanja već izgrađenih objekata i to je princip koji NP Kopaonik i promoviše i na kojem insistira, ističe Šumarac.
Dozvole za gradnju van teritorije nacionalnog parka izdaju opštine Brus i Raška. Od opštine Brus portal eKapija nije dobio odgovore na poslata pitanja, a šta kažu u opštini Raška? Podaci Republičkog zavoda za statistiku pokazuju da je u avgustu prošle godine svaka četvrta građevinska dozvola u Srbiji izdata upravo u Raškoj. Tačnije, od ukupno 2.843 dozvole, čak 28,4% izdala je lokalna samouprava Raške, dok je grad Beograd izdao "samo" 17,9%.
Međutim, u opštini Raška za portal eKapija kažu da su tokom cele 2021. godine na teritoriji Kopaonika, koji njima pripada, izdate 43 dozvole. Godinu pre izdato je 28 građevinskih dozvola, a 2022. godine 20 dozvola.
Gradnja bez dozvole ili gradnja u kojoj se ne poštuje dozvola, u teoriji bi trebalo da bude sankcionisana. Prema Zakonu o planiranju i izgradnji, lokalnim samoupravama je povereno vršenje inspekcijskog nadzora nad izgradnjom onih objekata za koje se građevinska dozvola pribavlja od strane nadležnog organa lokalne samouprave. Građevinski inspektor je ovlašćen da rešenjem naredi obustavu radova i uklanjanje objekta ili njegovog dela, ako tokom vršenja inspekcijskog nadzora utvrdi da se objekat gradi ili je njegovo građenje završeno bez građevinske dozvole, navodi eKapija.
Međutim, od opštine Raška nema konkretnog odgovora o broju objekata koji se grade bez građevinske dozvole. Ističu da je tokom 2020, 2021. i 2022. godine, do sada, od strane građevinske inspekcije Opštinske uprave opštine Raška je izvršeno ukupno 180 redovnih i 105 vanrednih inspekcijskih nadzora.
Portal eKapija podseća da se Kopaonik poslednjih godina sve češće nalazi u vestima zbog komunalnih problema, poput izlivanja kanalizacije, nestanka pijaće vode, kao i deponija šuta koje završavaju na obroncima planine umesto na otpadu. Ipak, u opštini Raška navode da povećanu gradnju prati unapređenje infrastrukture i da je Ministarstvo građevinarstva, saobraćaja i infrastrukture u martu izdalo opštini Raška građevinsku dozvolu za rekonstrukciju kanalizacione mreže u centru Kopaonika.
