Investitori koji grade u ugroženim zonama grada retko prijavljuju arheološka nalazišta koja pronađu prilikom kopanja temelja za objekte, iako su dužni ne samo da ih evidentiraju, već i da finansiraju njihovo istraživanje. Posledica ovakvog nemara je višedecenijsko uništavanje antičkog nasleđa na kome je „ležala" čitava prestonica.
U najužem centru današnjeg Beograda, pored zaštićenih spomenika kulture, odnosno nadzemnih objekata, nalazi se i veoma široka zona antičkog Singidunuma - arheološkog nalazišta proglašenog za kulturno dobro.
- Investitori koji zidaju u zaštićenim zonama dužni su da pribave neophodne uslove za preduzimanje mera zaštite - kažu u Zavodu za zaštitu spomenika Beograda. - Jedna od mera je i arheološki nadzor stručnjaka. U posebno ugroženim područjima graditelji moraju da obezbede finansijska sredstva za istraživanje, zaštitu, čuvanje, publikovanje i izlaganje dobra do predaje ovlašćenoj ustanovi zaštite. Svakako, ukoliko naiđu na arheološke ostatke, odmah moraju da prekinu radove i obaveste Zavod.
Oglas
Većina lokaliteta, međutim, ne da nije propisno obeležena i publikovana, već dobar deo ostataka nekadašnjeg grada više i ne postoji.
Prema rečima dr Adama Crnobrnje, predsednika Srpskog arheološkog društva, nepoštovanjem ovih propisa uništena su mnogobrojna nalazišta. Posebno zabrinjava činjenica da se, kako kaže ovaj stručnjak, o zakon oglušuju ne samo privatni investitori, već i gradske i državne institucije koje grade u zaštićenim zonama.
Ilustracija (www.pixabay.com)
- Najnoviji primer je izgradnja podzemne garaže na prostoru Studentskog trga, koja je u planu - objašnjava nam Crnobrnja. - Arheološka struka se obratila nadležnima kako bi se zaštitili rimski objekti evidentirani na ovoj lokaciji. Kao posebnu vrednost istakli smo prostor između Studentskog parka sa jedne, i Kapetan Mišinog zdanja, Filološkog fakulteta i Zadužbine Ilije M. Kolarca sa druge strane. Sudeći po starim gravirama i fotografijama, ovo mesto može se smatrati jednom od retkih lokacija na kojima je moguće nadati se znatnije očuvanim ostacima iz rimskog perioda. Zvaničan odgovor na upućene primedbe, međutim, nikada nismo dobili.
Sagovornik tvrdi da ima još na desetine primera neodgovornog odnosa prema vrednim istorijskim nalazištima. Jedan od njih je, kako kaže, i postavljanje podzemnih kontejnera u centru grada iz 2011. kada su nepovratno oštećeni ostaci rimskog grada. Isto tako je uništeno i nalazište preko koga je građena obilaznica preko Ostružnice, a slična sudbina može da zadesi i lokalitet „Ada" na mestu gde bi trebalo da niknu pristupne saobraćajnice mosta kod Obrenovca.
Na teritoriji grada Beograda utvrđeno je 21 arheološko nalazište, a o njima brine gradski Zavod za zaštitu spomenika. Lokalitet u Vinči proglašen je za kulturno dobro od izuzetnog značaja i u nadležnosti je Republičkog zavoda.
Za kontrolu poštovanja propisa koji se tiču izgradnje u zaštićenim i ugroženim zonama zadužena je građevinska inspekcija.
Zakon o kulturnim dobrima ima i kaznene odredbe koje se odnose na oštećenje ili uništenje arheološkog kulturnog nasleđa, a, prema podacima Srpskog arheološkog društva, niko do sada nije odgovarao zbog nemarnog odnosa prema istorijskim i kulturnim dobrima.
