Istorija i različite promene koje su se dešavale, kao što su ekonomske i političke promene, katastrofe i slično uzrokovale su napuštanje impresivnih arhitektonskih konstrukcija. Od eksplozije 1986. godine u nuklearnoj elektrani Černobil u Ukrajini, koja je regiju tadašnjeg Sovjetskog saveza učinila nepogodnom za život, do opadanja javnog prevoza koji je prouzrokovao da brojne američke železničke stanice postanu suvišne. Svedoci smo da napuštanje arhitektonskih konstrukcija dotiče sve kulture i bez redovnog održavanja, konstrukcije se pogoršavaju, ostavljajući iza sebe ništa više od duhova prošlosti. U narednom tekstu će biti prikazano 8 napuštenih građevina.
1. Buzludža, Bugarska
Ovaj bugarski spomenik poznat kao „Bugarski NLO", pripada brutalizmu i sagrađen je u doba komunizma a podigla ga je bugarska vojska između 1974. i 1981. godine. Zaobljena konstrukcija imala je veliki prostor za sedenje koji je služio kao mesto za proslave i državne funkcije. Pored toga, prostorije u unutrašnjosti karakterisali su murali koji su slavili Marksa i Lenjina. Međutim, nakon što je komunistička partija, na čelu sa Todorom Živkovom, pala 1989. godine, građevina je zapala u loše stanje. Iako konstrukcija i dalje stoji, konstantni ciklus hladnog i toplog vremena u ovom delu istočne Evrope izazvao je velike rupe na krovu. I obnova i rušenje su suviše komplikovani da se preduzmu, tako da objekat i dalje „propada“ na planini.
Slika 1. Buzludža, Bugarska (© CC BY-2.0 )
2. Ostrvo Hašima, Japan
Ostrvo Hašima je mali ali gusto izgrađeni ugljenokop na udaljenosti od 14 kilometara od obale Nagasakija gde je 1959. godine živelo 5.200 ljudi, uglavnom rudara i njihovih porodica. Ali pošto je brza industrijalizacija Japana prešla sa uglja na naftu tokom druge polovine 20. veka, tražnja za rudarima brzo je opala nakon što su i rezerve uglja iscrpljene. Do 1974. godine radovi u rudnicima su prestali i ostrvo Hašima je ubrzo napušteno.
Slika 2. Ostrvo Hašima, Japan (© CC BY-2.0 )
3. Monselovo utvrđenje na moru, Velika Britanija
Da bi odbranili britanska ostrva od nemačkog Vermahta, građevinski inženjer Gi Monsel predložio je da se bore sa mora. Sagrađeni su protivavionski stražarski tornjevi u nizu koji su bili povezani stazama a nalazili se nekoliko milja od kopna kod ušća Temze. Izgrađeni su 1942. godine i povučeni iz upotrebe tj. demontirani deceniju kasnije. „Maunsell Sea Forts“ je služio kratko ali je imao ključnu ullogu. Iako je projekat zvanično bio ostavljen da propadne 1958. godine, morsko utvrđenje je kratko korišćeno za emitovanje necenzurisanih radio emisija krajem 1960-ih godina.
Slika 3. Monselovo utvrđenje na moru, Velika Britanija (© Wikimedia user Russss licensed under CC BY-SA 3.0 )
4. Zabavni park Pripjat, Ukrajina
Dana 1. maja 1986. godine trebalo je da bude obeležen nacionalni praznik u Sovjetskom Savezu ali je nažalost ovom „majskom danu" prethodio talas nuklearnih katastrofa u elektrani Černobil 26. aprila što je bilo manje od nedelju dana pre nego što je planiran da bude pušten novi zabavni park „Pripyat“. Grad je napušten i radioaktivni trag na velikom koturu ringišpila nikada nije poslužio svrsi. 31 godinu kasnije on i dalje stoji zarđao, zarastao u korov i zamrznut u vremenu.
Slika 4. Zabavni park Pripjat, Ukrajina (© Wikimedia user calflier001 licensed under CC BY-2.0 )
5. Železnička stanica „Canfranc“, Španija
Godine 1928. međunarodna železnička stanica „Canfranc“ bila je najveća železnička stanica u Evropi, koja je skoro pola veka služila kao ključna veza između Španije i Francuske. Stanica se koristila za snimanje filma „Doktor Živago" iz 1965. godine. Međutim, 1970. godine, voz je iskliznuo iz šina i uništio pristupni most na francuskoj stanici, što je terminal učinilo beskorisnom. Uprkos trenutnom stanju same stanice koje je jako loše, „Canfrancovi“ podzemni tuneli su i dalje korisni. Godine 2006. godine španski fizičari su otvorili „Canfranc Underground Astroparticle Laboratory“ pod postojećom stanicom. Hladno tunelsko okruženje i postojeća pruga daju čudan i zanimljiv laboratorijski prostor.
Slika 5. Železnička stanica „Canfranc“, Španija (© Wikimedia user Alberto Pascual licensed under CC BY-SA 3.0 )
6. Glavna železnička stanica u Mičigenu, Sjedinjene Države
Ova veličanstvena železnička stanica, hotel i poslovna kula otvoreni su 1914. godine kao najviša železnička stanica na svetu. Pošto je grad ušao u svoje zlatno doba, Detroitova železnička industrija počela je da slabi. Tokom šezdesetih i sedamdesetih godina, mesto su progutale međudržavne stanice, i stanica je i dalje gubila profitabilne linije. Godine 1988. kada je Amtrakov voz napustio stanicu ujedno je i označio kraj usluge ove zgrade kao putničke stanice. Nakon toga, 2000. godine je zgrada korišćena kao železnička stanica kroz koju se odvijao teretni prevoz, ali to je trajalo samo do 2004. godine od kada je stanica napuštena. Uprkos nesigurnoj budućnosti zgrade, sadašnji vlasnici „ Michigan Central Station“ nedavno su pokrenuli inicijativu da se zamene prozori zgrade.
Slika 6. Glavna železnička stanica u Mičigenu, Sjedinjene Države (© Wikimedia user Albert duce licensed under CC BY-SA 3.0 )
7. Naselje u Sanžiju, Tajvan
„Sanzhi Pod Houses“ je projekat inicijalno zamišljen kao serija modularnih kuća za odmor nedaleko od Novog Tajpeja na Tajvanu. Projekat je osujećen još u samom startu gradnje koja je počela 1978. godine i neprestano je prekoračivao i budžet i rokove. Javnost je kuće proglasila „ukletim“ jer je nakon otvaranja nekoliko radnika koji su tu radili poginulo. Ove perspektivne kućice nikada nisu bile u potpunosti naseljene i neslavno su srušene 2008. godine.
Slika 7. Naselje u Sanžiju, Tajvan (© Wikimedia user yeowatzup licensed under CC BY-2.0 )
8. Glavna železnicka stanica u Bufalu, Sjedinjene Države
Iznenađenje je što spisak uključuje još jednu železničku stanicu. „Buffalo Central Terminal“ otvoren je 1929. godine i u svoje vreme je ospluživao do 200 vozova dnevno. S obzirom na to da su automobili postali sve popularniji, stanica je bila prisiljena da se prilagodi tržištu i odustane od daljeg rada 1979. godine. Tokom godina zgrada je ostavljena da propada do nedavno kada je „Central Terminal Restoration Corporation“ kupila terminal. Ova korporacija namerava da obnovi stanicu i vrati joj nekadašnju slavu.
Slika 8. Glavna železnicka stanica u Bufalu, Sjedinjene Države (© Wikimedia user Bruce Fingerhood licensed under CC BY-2.0 )
