NIje svaki projekat izgradnje predodređen da bude uspešno realizovan. Nažalost svedoci smo da su mnogi objekti u različitim fazama izgradnje doživeli da se nikada ne izgrade, zastanu sa gradnjom ili gradnja traje dugi niz godina. Finansijska pitanja ili nerealni planovi mogu zakomplikovati izgradnju građevine, ali se sve to zanemaruje ukoliko rezultat na kraju odgovara početnim očekivanjima. Međutim najgori scenario koji može da se zadesi je da se izgradnja objekta napusti tokom trajanja radova. Nažalost, ovi neuspeli projekti imaju bogatu istoriju. Ekonomski faktori su najčešći uzrok nedovršene izgradnje. Međutim, zgrade bivaju napuštene tokom gradnje i zbog ratova, geopolitičke situacije, epidemije i drugih nepredvidivih prepreka, ostavljajući konstrukcije delimično završenim da podsećaju na ono što je tu moglo da bude.
Da li su delimično dovršene i ostavljene kao ruševine ili su još uvek u izgradnji (decenijama ili vekovima nakon pokretanja gradnje), nedovršene zgrade nude alternativnu istoriju našeg izgrađenog okruženja, obećavajući dugo odloženo zadovoljstvo ili primere ambicioznih projekata koji se nikada verovatno neće realizovati. U nastavku teksta prikazani su primeri najzanimljivijih i najpoznatijih nedovršenih građevinskih projekata.
1. La Sagrada Familia, Barselona
Projekat koji je u toku od 1882. godine, monumentalna Rimokatolička crkva Antonija Gaudija nalazi se među najpoznatijim primerima nedovršenih arhitektonskih dela. Gaudi je na godinu dana preuzeo kontrolu nad izgradnjom crkve, preoblikujući projekat koji je bio samo delimično realizovan do njegove smrti 1926. godine. Radovi su prekinuti tridesetih godina prošlog veka zbog Španskog građanskog rata, a većina arhitektonske dokumentacije je izgubljena kada su vojnici tokom sukoba uništili njegovu radionicu. U kasnijim fazama izgradnje, projekat se zasnivao na rekonstruisanim verzijama i savremenim adaptacijama Gaudijevih planova. Sadašnja izgradnja se finansira ulaznicama posetilaca i očekuje se da će konstrukcija i svih 18 crkvenih kula biti završeni do 2026. godine, a svi njegovi ukrasni elementi konačno bi trebali da budu postavljeni do 2032. godine, što je punih 150 godina nakon postavljanja temelja.
Slika 1. La Sagrada Familia (foto: Expiatory Temple of the Sagrada Família)
2. Palata Sovjeta, Moskva
Tokom Staljinove vladavine Sovjetskim Savezom, organizovan je konkurs za projekat izgradnje masivne nove zgrade u kojoj bi se nalazilo sedište Vlade u Moskvi. Pobednički projekat je bio ambiciozna neoklasična piramidalna konstrukcija od 415 metara, sastavljena od sedam uskih koncentričnih cilindara sa prstenastim podnožjem prečnika 140 metara. Da je ova palata završena, sa statuom Vladimira Lenjina na vrhu, bila bi visoka 100 metara i viša od Empire State zgrade. Izgradnja je počela 1938. godine, ali je brzo prekinuta zbog Drugog svetskog rata. Čelične konstrukcije iz okvira zgrade su pretopljene i čelik je korišćen za projekte ratne infrastrukture, a godine 1957. je Vlada zemlje zvanično odustala od izgradnje. Temelji su korišćeni kao javni bazen od 1958. do 1994. godine, a danas se na lokaciji nalazi obnovljeni Hram Hrista Spasitelja koji je prvobitno bio tu pre nego što je srušen.
Slika 2. Palace of the Soviets (foto: Ilya Ilusenko via Wikimedia (public domain))
3. Katedrala u Sijeni, Italija
Prepoznatljiva konstrukcija italijanske gotske katedrale u Sijeni završena je 1348. godine, ali je ambiciozan projekat proširenja započeo 1339. godine i napušten nakon manje od deset godina rada kada je bubonska kuga pogodila grad 1348. godine. Izgradnja na projektu proširenja katedrale nikada nije nastavljena. Nekoliko nedovršenih spoljnih zidova planiranog proširenja i dalje stoje, a na delimično izgrađenom podnom delu sada se nalaze muzej i parking.
Slika 3. Siena Cathedral (foto: Flickr user o2ma via Wikimedia licensed under CC BY-SA 2.0)
4. Muzej Metropoliten, Njujork
Ubrzo nakon prelaska na svoju trenutnu lokaciju na Fifth Avenue, Met je odlučio da dopuni i „osveži“ početni gotski dizajn Calvert Vauxa puštajući tako što je uposlio Richarda Morrisa Hunta da projektuje fasadu muzeja u stilu Beaux-Arts. Postavljena su četiri istaknuta para stubova i izradnja fasade je na kratko prekinuta zbog finansijske krize 1901. godine, ali je sa projektom nastavljeno kako bi se završio 1902. Tokom ovog perioda, na postavljene stubove su trebali da budu postavljeni ornamenti koji predstavljaju skulpturstvo, slikarstvo, arhitekturu i muziku, ali nakon prekida rada ove skulpture nikad nisu postavljene, a sirovi kamenčići i dalje se nalaze na vrhu stubova.
Slika 4. Metropolitan Museum of Art (foto: Flickr user hisgett licensed under CC BY 2.0)
5. Nacionalni spomenik u Škotskoj
Ovaj spomenik planiran je u čast Škotlanđana koji su izgubili živote u ratovima protiv Napoleona. „National Monument of Scotland“ se nalazi na vrhu Calton Hilla u blizini Edinburga i bio je zamišljen da podseća na Partenon, ali nedostatak sredstava ostavio je samo stubove planirane konstrukcije. Vrednost projekta je procenjena na 42.000 funti još 1822. godine, ali nakon dobijenih samo 24.000 funti, komisija projekta je morala da se suoči sa tim da je to dovoljno samo za izgradnju temelja i 12 stubova. Izgradnja je zaustavljena 1826. godine, a spomenik je ostao nezavršen.
Slika 5. National Monument of Scotland (foto: Wikimedia user Colin licensed under CC BY-SA 4.0)
6. Ryugyong hotel, Severna Koreja
Hotel Ryugyong je izuzetno istaknuta građevina u okviru gradskog horizonta Pjongjanga i najviša konstrukcija u Severnoj Koreji koja je počela sa izgradnjom 1987. godine. Rad na projektu je tekao sporadično s obzirom na to da je gradnja bila prekinuta 1992. godine. Piramidalni objekat visine 330 metara trebalo je da bude završen do 1989. godine, ali su političke promene onemogućile ovaj ambiciozni cilj, jer je Severna Koreja pala u velika previranja nakon pada Sovjetskog Saveza. Projektovana od strane severnokorejske firme Baikdoosan Architects & Engineers, zgrada mešovite namene je bila prazna betonska školjka do 2008. godine kada je finansijski doprinos egipatskih investitora omogućio postavljenje prozora i završetak eksterijera zgrade. Otvaranje hotela je planirano 2012. godine pa potom 2013, ali ovi planovi su trenutno na čekanju jer je izgradnja u toku. Detaljan status projekta i procenjeni vremenski okvir završetka nisu poznati.
Slika 6. Ryugyong Hotel (foto: Raphael Olivier)
7. NOT Tower (poznatija kao Skeletor), Krakov
Ova kula je prvobitno zamišljena da bude sedište za 49 poljskih regionalnih udruženja inženjera i tehničara. Danas je ova betonska građevina od 92 metra poznata pod nazivom „Skeletor" (naziv lika iz crtanog filma Himen) i jedna je od najviših konstrukcija u Krakovu. Izgradnja je započeta 1975. godine, ali je bila prekinuta zbog političkih dešavanja 1981. godine, a nerešeni pravni status lokacije komplikovao je dalju realizaciju projekta. Nakon promene vlasništva nekoliko puta, nezavršeni objekat je sada povremeno obmotan reklamnim bilbordima.
Slika 7. NOT Tower (poznata kao Szkieletor) (foto: Wikimedia user Mateusz Giełczyński licensed under CC BY-SA 3.0)
8. Alai minaret, Delhi
Alai minaret je izgrađen ali ne u potpunosti, u blizini Quwwat ul-Islam džamije i velikog minareta Qutb u Delhiju. Ovu građevinu je planirao da sagradi Alauddin Khalji iz dinastije Khalji nad kompleksom izgrađenim na ostacima Lal Kota u okolini Mehrauli. Mislio je da treba da bude dvostruko viši od Qutb minareta od 73 metara, ali je dostigao visinu od samo 24 metra kada je gradnja zaustavljena nakon Alauddinove smrti 1316. godine. Projekat nikada nije nastavljen sa radovima.
Slika 8. Alai Minar (foto: Wikimedia user Tarun Bhardwaj licensed under CC BY-SA 4.0)
